Biesbosch Nationaal Park

Het is een plek waar je heerlijk kunt kajakken. Of met je eigen bootje op pad kunt. Terwijl je ook met de boswachter op stap kunt. Dat kan in een fluisterboot, zodat je optimaal kunt genieten van de geluiden van de Biesbosch. Hier vind je de beste tips, bezienswaardigheden en excursies voor jouw bezoek aan dit waterrijke gebied.

In de Biesbosch leven bijzondere dieren als de bever. Net als tientallen bijzondere vogels, zoals zeearend, visarend en boomvalk. Dit is ruig Nederland. Met talloze kreken, grienden, rietvelden en bossen. Het natuurgebied is ongeveer 9.000 hectare groot.

Dit natuurpark is een levend iets. De Biesbosch is een van de weinige gebieden met zoetwatergetijden van Europa. Al zijn die de afgelopen jaren wel minder geworden. Eigenlijk is dit alleen nog in de Sliedrechtse Biesbosch goed te zien. Maar hier vind je ook talloze kreken en wilgenvloedbossen. Vol met vis en andere dieren. Een gebied dat je relatief makkelijk kunt ontdekken.

Het gebied bestaat uit een aantal riviereilanden en tientallen zand- en slikplaten. Het is een doolhof van riviertjes en kreken. Met overal eilandjes van wilgen en rietvelden. Het gebied ligt op de grens van de provincies Noord-Brabant en Zuid-Holland.

Je kunt op excursie met de boswachter in de Biesbosch. Deze zijn erg gewild, dus je moet er vroeg bij zijn. Je kunt vaak online bij de bezoekerscentrum al zien welke excursies er zijn. En ook direct boeken. De gids is meestal een boswachter, maar kan ook een vrijwilliger zijn met veel kennis van het gebied.

Een boottocht in de Biesbosch is eigenlijk een verplicht nummer. Het is de beste manier om dit natuurgebied te verkennen. Waarbij je een redelijke kans hebt om dieren te spotten onderweg. Hieronder zie je de grote keuze aan mogelijkheden voor jouw vaartocht.

De meest populaire zijn de bevertochten, waarbij je op zoek gaat naar de meest iconische dieren van de Biesbosch: De bever. Deze dieren worden vaak gezien, maar je krijgt niet de 100% garantie dat je ze zult zien. Maar de tocht op zich is al de moeite waard. En je krijgt veel informatie en tips die je bezoek extra leuk maken. Je kunt deze excursies online boeken. Zowel bij het Brabantse deel als het Zuid-Hollandse deel.

Op diverse plekken kun je een fluisterboot huren. Deze elektrische boten zijn erg stil. Waardoor je minder snel dieren zult verstoren. En dus zijn deze boten ideaal om het gebied te verkennen. Ze zijn eenvoudig te besturen. Het is daarnaast een duurzame manier voor een excursie. Als je een fluisterboot huurt is de boot opgeladen zodat je uren vooruit kunt.

Een ander goed alternatief is een elektrische sloep. Ook deze zijn opvallend stil en zeer wendbaar. Ook deze boten kun je op diverse plekken huren. Bijvoorbeeld voor een halve dag, maar ook voor een hele dag. Zorg wel dat je een goede kaart krijgt, zodat je je route goed uit kunt stippelen. En je niet kunt verdwalen.

Een dagexcursie is eigenlijk te kort voor dit machtige natuurgebied. Er zijn talloze knusse Bed & Breakfasts, kleine hotels en hostel, maar ook handige appartementen om de nacht door te brengen. 
Bekijk de leukste accommodaties rond Dordrecht, Werkendam, Lage Zwaluwe, Hank en Drimmelen

Dit natuurgebied kent diverse kanoroutes. Eigenlijk kun je zo’n beetje overal met je kano of kajak op pad. Maar in het park zijn routes uitgezet die eenvoudig te volgen zijn.

De Kanoroute start vanaf het Biesboschcentrum Dordrecht. Deze route is beroemd omdat je hier opvallend veel beversporen ziet. En mogelijk dus ook wel een bever als je vroeg of juist laat op pad gaat. 

Vanaf de bekende Spieringsluis heb je keuzes uit diverse routes. Zo kun je een lange tocht maken door het hart van het natuurgebied. Deze route is niet gemarkeerd. Maar de verhuurder van de kano’s geeft je de routes mee. Vraag ter plekke naar de wind, zodat je niet wordt verrast door golfslag.

De Biesbosch kent talloze wandelpaden, al is dit eigenlijk een watergebied. De routes variëren van 1,5 tot 21 kilometer. In de bezoekerscentra kunnen je wandelkaarten krijgen met een detailleerde beschrijving. Dit zijn een paar geliefde wandelroutes van natuurliefhebbers.

De Tongplaat is bekend bij vogelaars. Hier heb je een redelijke kans op vogels als lepelaars, visarenden en soms ook een zeearenden. In deze polder heefbben getijden sinds 2012 weer vrij spel. Het startpunt van deze route is de Zuidhaven bij Dordrecht.

Wie wil zien hoe kreken hier het landschap creëren moet dit gebied ontdekken. De Hooge Hof is een polder die je via een laarzenpad kunt ontdekken. Dus wees voorbereid op natte voeten. De Deeneplaat is een andere wandeling door een wilgenvloedbos. Sinds 2015 zijn deze twee gebieden met elkaar verbonden. En kun je dus een rondje van in totaal 15 kilometer lopen. Deze paden in de Brabantse Biesbosch zijn ruig, afwisselend en laten zien hoe de Biesbosch leeft.

Je kunt een boottocht en wandelen hier heel goed combineren. Wie van avontuur houdt moet dit eens proberen. Ga eerst met je (gehuurde) boot op pad en wandel daarna in het park. Hierbij enkele voorbeelden. Meer informatie is te verkrijgen in de bezoekerscentra.

Wie graag een beverburcht wil zien moet deze tocht maken. Je kunt deze wandelroute over het water bereiken, maar daarna kun je op pad. Naast het pad zie je vanzelf twee beverburchten liggen.

Als je Schotse Hooglanders wilt zien is dit een goede plek. Ook deze route is alleen bereikbaar per boot. Ook zitten hier veel vogels. Vraag ter plekke hoe je het beste naar de Moordplaat kunt varen.

Fietsen is een goede manier om grote delen van het gebied te verkennen. Er zijn talloze routes die je kunt kiezen. Bij de diverse bezoekerscentra kun je meer informatie verkrijgen. Alsook fietskaarten. Zorg wel dat je het Pontje Leeuweveerke meepakt, want dan kun je ook de Biesbosch zien vanaf het water.

In de Biesbosch heb je diverse veerponten om je te vervoeren.

Veerdienst De Biesbosch brengt je van Kop van het Land bij Dordrecht in het noordwesten naar de Brabantse Oever aan de Veerweg in het Brabantse deel. Dit veer vaart elke dag en is ook voor auto’s geschikt. En voor fietsers en wandelaars.
Meer informatie: blueamigo.com/veerdienstbiesbosch

Het Pontje Leeuweveerke wordt ook wel pontje Naar d’n Overkant genoemd. Dit pontje is voor wandelaars en fietsers. En vaart alleen in de zomer. Hij vaart van Lage Zwaluwe naar de Anna Jacominaplaat in het park. Je kunt deze erg goed gebruiken om het zuidelijke deel van de Biesbosch te verkennen.
Meer informatie: www.leeuweveerke.nl

Biesboschcentrum Drimmelen ligt in het Brabantse deel. Het ligt aan het rand van het park. En is het startpunt voor talloze activiteiten en excursies. Je kunt een motorkajuitboot alsook een sloep huren. Bij de eerste kun je met 7 personen op pad, bij de tweede met 10. Je krijgt ter plekke uitleg over de boot. En je krijgt de Biesboschvaarkaart mee, zodat je niet kunt verdwalen.
Adres:
Biesboschweg 4 te Drimmelen

Het Biesboschcentrum Dordrecht ligt in het noordelijk deel van het park. Vanaf hier kun je het water op met fluisterboten, maar ook met (je eigen) kano of kajak. Er worden geregeld excursies via het bezoekerscentrum georganiseerd. 

Ook zijn er diverse wandelpaden en fietsroutes. De routes zijn verkrijgbaar bij de balie van het bezoekerscentrum. Verwarrend genoeg wordt dit deel van het park ook wel eens tot de Hollandse Biesbosch gerekend. 
Adres:
Baanhoekweg 53 te Dordrecht

Het Biesbosch MuseumEiland is een gratis bezoekerscentrum. Waar je veel kunt leren over de geschiedenis van het gebied. En hoe mensen hier al eeuwenlang proberen te overleven. Je kunt het museumbezoek combineren met een tocht op de fluisterboot.

Ik ben talloze keren in de Biesbosch geweest. Het park heeft meerdere gebieden met diverse ingangen. Die alleen via het water met elkaar zijn verbonden. Het mooie is wel dat je dus elke keer een nieuw deel kunt ontdekken. Want dit natuurgebied heeft genoeg aan diversiteit.

De Sliedrechtse Biesbosch ligt in het noordelijke deel van het nationale park. Het ligt tussen de Beneden Merwede en de Nieuwe Merwede in het zuiden. In het oosten loopt de Boven Merwede, terwijl het Wantij het westen afsluit. Je kunt hier goed met een motorbootje, maar ook met een kajak uit de voeten. 

Het kent als enige plek in de Biesbosch nog een groot getijdenverschil. Hier is het verschil tussen eb en vloed zo’n 60 tot 70 centimeter. Ooit was het 2 meter in het gehele gebied. Maar door de Haringvlietsluizen is de getijdenwerking zo goed als verdwenen. Behalve hier dus. 

Sommige kreken vallen dan ook zo goed als droog bij eb. Waardoor je terug moet of kunt wachten tot het waterpeil weer stijgt. Wat meestal in enkele uren het geval is, merkte ik toen ik hier aan het kajakken was. Dit geeft een extra charme aan het gebied vind ik. Neem dus wat eten en drinken mee voor een picknick op het water. En je ziet het waterpeil snel weer stijgen.

Dit deel van de Sliedrechtse Biesbosch is erg belangrijk, omdat het een van de weinige plekken is waar je rivierduinen kunt zien. Dit zijn zandgronden waar door de wisselwerking van water weinig vegetatie kan groeien. De vegetatie die hier groeit is redelijk zeldzaam, doordat de meeste gebieden uiteindelijk dicht groeien. Deze wonderlijke duinen liggen in het oosten van de Sliedrechtse Biesbosch.

De Hollandse Biesbosch is het meest westerse deel van het natuurgebied. Het ligt rechts van de Nieuwe Merwede en de Dordtse Kil in het westen en het Hollands Diep in het zuiden. Dit gebied is zeer geliefd bij vogelliefhebbers door de grote rijkdom aan vogels. Sterker nog, in dit deel vind je de meeste soorten vogels van de Biesbosch.

De Brabantse Biesbosch is het stuk ten oosten van de Nieuwe Merwede. Door veel bezoekers wordt dit gebied onderverdeeld in twee delen. Wat met name komt door de geschiedenis en de huidige natuurontwikkeling. Het is een intrigerend deel van het park.

De Zuidwaard is het belangrijkste moeras van de Biesbosch. Het wordt ook vaak het hart van het natuurgebied genoemd. Het heeft uitgestrekte wilgenbossen met brede kreken. Die je het beste vanaf het water kunt ontdekken.

Sommige delen werden ingepolderd en werd landbouwgrond. Later zijn diverse polders veranderd in spaarbekkens. Met fraaie namen als Petrusplaat, Honderd en Dertig en De Gijster. Andere polders zijn inmiddels weer natuurgebied. Ook deze hebben heerlijke namen zoals Turfzakken, Plomp, Kwestieus, Lepelaar en de Moordplaat. Waar je nu kunt genieten van de natuur. 

De Noordwaard is lang agrarische grond geweest. Het was een lappendeken, maar door ruilverkaveling werd dit één grote polder. Het is inmiddels natuurgebied en werd pas in 2015 toegevoegd aan het Nationaal Park. Hier kun je goed zien hoe de natuur zich ontwikkelt. Met onder meer pioniersplanten die zich als eerste vestigen. En je ziet hoe het gebied steeds ruigers wordt.

De Dordtse Biesbosch is ook nu nog voor een groot deel poldergebied. Waar veel akkerbouw plaats vindt. Maar sinds 2016 verandert ook hier akkerland in natuurgebied. Met name door het gebied natter te maken. Dit onderdeel zal uiteindelijk Nieuwe Dordtse Biesbosch gaan heten. Dan zullen ook de voorzieningen worden uitgebreid met onder meer wandelpaden.

De bever is het grootste knaagdier van Europa. En de bever was uitgestorven in de Biesbosch onder meer door de jacht op zijn huid. In 1988 zette Staatsbosbeheer de eerste bevers uit. Inmiddels leven er meer dan 300 bevers in de Biesbosch. Die geregeld worden gezien. Met name bij de Bevertochten en Beverburchttochten. Waarbij je met een boswachter op zoek gaat naar bevers en de ingenieuze burchten van deze dieren. 

Het beste kun je vroeg in de ochtend op pad. Of juist tegen zonsondergang als de bevers weer actief worden. Dan kun je de dieren zien zwemmen. Of op het land bezig zien als ze een boom of tak door proberen te knagen. 

De otter is uitgestorven in de Biesbosch. Maar deskundigen denken dat het dier uit zichzef de plek wel weer weet te vinden. En dan een soort paradijs ontdekt, waarna er snel jonge otters zullen worden geboren denken ze. Op diverse plekken wordt gezocht naar sporen van otters, maar tot nu toe zonder resultaat.

De zeearend broedt sinds een aantal jaren in de Biesbosch. De nesten worden geheim gehouden om verstoring te voorkomen. Maar de boswachter zal je het nest laten zien bij een rondleiding. Als er kans voor is. Zo heb ikzelf bij een excursie heb een jonge zeearend op een nest gezien, die zijn vleugels spreidde om te oefenen. Een machtig gezicht. Daarvoor heb je een goede verrekijker of telescoop nodig. 

Maar de dieren vliegen ook rond, waardoor je kans om ze te zien toeneemt. Ze jagen op zo’n beetje wat ze kunnen doden. Waaronder vogels. Als een zeearend in de lucht is hoor je veel geluiden van de andere vogels. Dat is een teken om naar de hemel te kijken. 

De visarend broedt sinds 2016 in de Biesbosch. De locatie wordt geheim gehouden, om verstoring te voorkomen. Met veel geluk kun je deze gracieuze vogels voorbij zien vliegen. Je kunt ze herkennen aan de witte buik en lichte kleur van de vleugels.

In het park lopen talloze groepen grote grazers. Je kunt maar liefst ruim 100 Schotse hooglanders tegen komen. Onder meer op de polders Plomp, Lange Plaat, Turfzakken, de Allards-polder, Lepelaar en de Kwestieus-polder. In de Kleine Noordwaard kun je Konikpaarden tegen komen.

Ook zij lopen hier om het gras kort te houden. Het meest bijzondere zijn een kleine kudde waterbuffels die ook in de Noordwaard rond lopen. Deze dieren komen dieper het moeras in en zijn daarom zeer nuttig om het dichtgroeien tegen te gaan.

Zeehonden kwamen vroeger veel voor in de Biesbosch. Waar ze joegen op de talloze soorten vis die hier leefden. Tegenwoordig wordt het dier nog maar zelden gezien. De reden zijn de Haringvlietsluizen, die een blokkade vormen. Als deze sluizen vaker open gaan heb je meer kans om deze dieren weer te zien.

Tot in de 11e eeuw leefden er elanden in Nederland. Daarna verdwenen de dieren, al is niet helemaal duidelijk waarom. In 2010 werd een onderzoek gedaan of elanden in de Biesbosch zouden kunnen overleven. Het antwoord is ja. Sterker nog, de dieren zouden zeer nuttig zijn voor het gebied. Maar tot nu toe is het bij een plan gebleven. Maar als de Biesbosch in omvang blijft groeien kan het toch wel gaan gebeuren dat deze dieren terug keren.

Niet iedereen weet dat er opvallend veel vossen in het gebied leven. Alsook dassen, al zijn dat er maar weinig. Andere zoogdieren zijn: ree, damherten (enkelen), wezel, hermelijn, bunzing, boommarter, beverrat, muskusrat en diverse soorten muizen.

Op een excursie in de Biesbosch zag ik een boomvalk zitten op een elektriciteitsdraad. Wat voor mij de eerste keer was. Vogelliefhebbers kunnen hier typische vogels van de Biesbosch zoeken. Waaronder de fraaie blauwborst, cetti’s zanger, ijsvogels, nachtegaal, grote zilverreiger, lepelaar, bosuil en eenden als grote zaagbekken en brilduikers.