Istanbul

De historie van Istanbul (ook wel Istanboel genaamd) is erg rijk. Het vroegere Constantinopel was de hoofdstad van het Romeinse Rijk en het Ottomaanse Rijk. Met een rijkdom aan overblijfselen die je bijna allemaal kunt bezoeken.

De stad heeft ook een bruisend heden. Je ziet met name in het centrum opvallend veel studenten, waardoor de stad een zeer levendig karakter heeft. Je vindt hier veel barretjes, theehuizen en talloze gezellige winkeltjes. Ook op straat, waar je vaak vers eten kunt kopen.

De Hagia Sophia wordt vaak als het symbool van Istanbul gezien. De immense kathedraal die na 1.000 jaar werd omgebouwd tot moskee kent een roerige geschiedenis. De naam betekent Heilige wijsheid. Sinds 2020 is dit museum weer een moskee.
Lees mijn tips voor Hagia Sophia

De Blauwe Moskee ligt in het hart van Istanbul. De moskee heet officieel Sultan Ahmet-moskee, maar door de blauwe kleur noemt iedereen hem Blauwe Moskee. Het is een moskee die je kunt bezoeken. Ook het binnenste gedeelte is meer dan de moeite waard.
Zie mijn tips voor de Blauwe Moskee

Een paleis onderwater, zo kun je Basilica Cisterne wel noemen. Het is een wonderlijke plek onder de grond in Istanbul, die goed de rijkdom van deze stad laat zien.
Lees mijn tips voor het Basilica Cisterne

Het wereldberoemde Topkapi-paleis was eeuwenlang het paleis van de heersende sultans van het Ottomaanse Rijk. En dat is nu nog goed te zien. Met een uitzicht over de Bosporus om u tegen te zeggen.
Zie mijn tips voor het Topkapi-paleis

Om de stad goed te kunne verkennen is het handig om hier meerdere nachten door te brengen. Er is een grote keuze aan hotels, hostels, Bed & Breakfasts en vakantiehuizen. Deze kun je eenvoudig online boeken. Wees er wel op tijd bij, zeker als je in de vakanties gaat of een weekend.
Bekijk de beste plekken om te overnachten
Mijn tip is Ninova Boutique Hotel

De veerboot in Istanbul is een van de beste, alsook goedkoopste manieren om te reizen. Je kunt eenvoudig opstappen en zo langs talloze paleizen en historische huizen varen. Zeker met zonsondergang is dit magisch.
Lees mijn tips voor de veerboot in Istanbul

Dit paleis is gebouwd door de Armeense architect Garabet Balyan. Hier wonde onder meer Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van de Turkse Republiek. Je kunt hier tevens de grootste kroonluchter ter wereld te zien.
Lees mijn tips voor het Dolmabahçe-paleis

De gecontroleerde bijna tranceachtige draaiende beweging, ook wel sema genoemd, van witgerokte mannen bezorgt de toeschouwer een mystieke ervaring. De dans van de Draaiende Derwisjen is om stil van te worden. En je kunt het meemaken.
Lees mijn tips voor de Dans van de Draaiende Derwisjen

Je komt hem vanzelf tegen als je door de stad loopt. De Oude Stadsmuur was ooit de laatste barrière die de stad beschermde. Inmiddels heeft de stad de muur opgeslokt. Het is mogelijk langs de 6,5 kilometer lange muur te wandelen. Het Yedikule Hisari-fort aan de Zee van Marmara is een goed vertrekpunt en is goed bereikbaar met de trein.
Lees mijn tips voor de Oude stadsmuur Istanbul en Constantinopel

Het Archeologisch Museum van Istanbul opende al in 1891 haar deuren. Het is gehuisvest in een 19de-eeuwse galerij. Door de bouw van een nieuwe vleugel in 1991 is het een van de grootste musea van de wereld. Het museum heeft een collectie van meer dan een miljoen objecten, maar het is vooral bekend vanwege de marmeren sarcofaag van Alexander de Grote.

Geleerden denken dat hij waarschijnlijk gemaakt werd voor Koning Abdalonymos van Sidon (het huidige Libanon). Op de tombe staat een afbeelding van Alexander de Grote die de Perzen verslaat. Verder zijn hier veel beelden te vinden uit Griekse en Romeinse tijden. Het merendeel is opgegraven in Anatolië, het Aziatisch deel van Turkije. 

Feitelijk bestaat het immense museumcomplex uit meerdere musea. Hier is ook het Museum van het Oude Midden-Oosten en het Tegelpaviljoen te vinden. Het indrukwekkende museum ligt vlakbij het Topkapi-paleis en Gülhane Park. Vanuit de voorste tuin van het Topkapı-paleis is het mogelijk naar het Archeologisch Museum te lopen.

Deze plek is minder bekend. Het Tegelpaviljoen, de lokale naam is Çinili Köskü, werd in de 15e eeuw gebouwd. Sultan Mehmet II, ook wel bekend als Mehmet de Veroveraar gaf de opdracht. Hij kreeg die bijnaam onder meer vanwege de verovering van Constantinopel (het huidige Istanbul) waarmee een einde kwam aan het Byzantijnse Keizerrijk.

Oorspronkelijk werd dit paviljoen gebouwd als een soort kiosk of paviljoen. Tegenwoordig is hier keramiek uit de stad lznik te zien die uit de 16de eeuw stammen. Ook vind je hier veel Seltsjoeks en Osmaans aardewerk en tegels. Het pand, waaronder ook de vloeren, is gedecoreerd met ontelbare tegeltjes in turkoois en donkerblauw.

Het Museum van het Oude Midden-Oosten is wereldberoemd. Met name vanwege het verdrag dat Farao Ramses II van Egypte heeft gesloten met de koning der Hettieten (een koninkrijk in het noordoostelijke deel van Turkije). Dit zogeheten vredesverdrag van Kades stamt uit 1269 voor Christus. En is mogelijk het oudste grens- en vredesverdrag ter wereld.

In die tijd hadden zowel de Egyptenaren als de Hettieten diverse zeevolken als gemeenschappelijke vijand. Bijzonder is tevens dat het in spijkerschrift is geschreven. Verder zijn in het Archeologisch Museum vooral voorwerpen van Sumerische, Babylonische, Assyrische en Hettitische origine te zien.

Ook al zijn de Hagia Sophia en de Blauwe Moskee de bekendste attracties van Istanbul, het belangrijkste bedevaartsoord staat in Eyüp. Het voormalige dorpje is inmiddels een wijk van de stad. Het herbergt het graf van Eyüp Ensari, vriend en vaandeldrager van de Profeet Mohammed. Hij stierf hier bij de eerste Arabische belegering van Constantinopel in 678. Sindsdien is de Eyüp Sultan-moskee het heiligste gebedshuis voor moslims na Mekka, Medina en Jeruzalem.

Het Hippodroom is tegenwoordig een ovalen plein voor de Hagia Sophia, Blauwe Moskee en het Topkapi. Ook al is het bij ons niet zo bekend, het Hippodroom werd ergens tussen 200 en 330 v.Chr. aangelegd, het was destijds een Romeins stadion voor wagenrennen en andere sporten. 

Er zijn bijna geen resten over van het oude gebouw, op de ovale vorm na en de twee 2 obelisken die op het midden van de renbaan stonden. Later werd daar een derde obelisk, 1500 jaar oud en afkomstig uit Egypte, aan toegevoegd. Onder leiding van Constantijn de Grote werd dit plein het culturele hart van de stad. Onderzoek bracht aan het licht dat ook de Ottomanen het als paardenrenbaan en sportveld gebruikten. Maar ook voor bloedige executies…

De Grand Bazaar is wereldberoemd. Al sinds 1461 komen hier handelaren en kopers bij elkaar, al is het tegenwoordig vooral een immense toeristenmarkt. De meer dan 4.000 stalletjes aan de smalle paden lokken je naar binnen met lantaarns, kleding, sieraden, specerijen, etenswaar en wat al niet meer. De marktlui kunnen opdringerig zijn en afdingen is hier volkssport nummer één. De bazaar ligt aan Sultanahmet.

Volgens kenners bevat de Onze-Heiland-in-Chora-kerk 's werelds mooiste en best bewaarde Byzantijnse mozaïeken en fresco’s. Deze stammen uit de 14e eeuw. Al in de 4e eeuw stond hier een kerk, destijds gebouwd door Constantijn de Grote. De huidige kerk werd in de 11e eeuw gebouwd. Een groot deel van de mozaïeken zijn gerestaureerd.

De beroemde mozaïeken en fresco’s laten de hele levensloop van Jezus zien. Net als in Hagia Sophia, maar dan mooier. Terwijl de Onze-Heiland-in-Chora-kerk opvallend minder toeristen krijgt. Deze kerk is tegenwoordig ook een museum. De lokale naam is Kariye Camii. De kerk ligt aan de Kariye Camii Sokak, Edirnekapi.

De Galatatoren stamt uit 1348 en is ruim 66 meter hoog, inclusief de koepel. Hij verving toen de houten toren die uit de 6e eeuw stamde. Dit opvallend hoge gebouw staat in de wijk Beyoglu. De functie was simpel, vanuit de toren was te zien of er ergens brand was. Ook het scheepsverkeer kon vanuit de toren goed in de gaten worden gehouden. Met de lift kun je voor wat centen naar de top. Daar is ook een restaurant waar in de avond voor de toeristen een Osmaans feest wordt gegeven. De toren ligt aan het Galataplein in Beyoglu. De lokale naam is Galata Kulesi.

Al in 408 voor Chr. werd de Maagdentoren gebouwd door de generaal Alcibiades om het scheepsverkeer in de gaten te houden. En om tol te vragen aan de voorbij komende schepen. Deze toren staat midden in de Bosporus-rivier. In 1110 herbouwde de Byzantijnse koning Alexius Comnenus het. Later werd het nog diverse malen aangepast. Het heeft later diverse functies gehad: gevangeniseiland, vuurtoren en mausoleum. 

In de 18e eeuw verrees de huidige barokke toren. Overdag is het een goede plek voor een romantische lunch, in de avond kun je er je huwelijksfeest geven. Het eilandje is bereikbaar per boot vanaf Ortaköy (Europese zijde) en Salacak (Aziatische zijde). de lokale naam is Kız Kulesi.

De Ortaköy-moskee is een monument aan de Bosporus. Deze moskee werd in neo-barokke stijl tussen 1854 tot 1856 gebouwd in opdracht van sultan Abdülmecit. Op deze plek stond eerder een moskee uit de 18e eeuw. De architecten waren de Armeense vader en zoon Garabet Amira Balyan en Nigoğayos Balyan. Zij ontwierpen tevens het nabijgelegen Dolmabahçe Paleis. 

In de moskee hangen diverse geschreven teksten van sultan Abdülmecid, die tevens een meester in de kalligrafie was. Door de hoge ramen in de moskee wordt het zonlicht dat op het water valt op het plafond geprojecteerd. Deze moskee staat in de wijk Ortaköy en staat naast het veerpont van Ortaköy.

Het Beylerbeyi-paleis werd tussen 1861 en 1876 gebouwd in opdracht van sultan Abdülaziz. De sultan gebruikte het paleis als ontvangstruimte voor buitenlandse staatshoofden en andere belangrijke bezoekers. Het ligt aan de Aziatische kant van Istanbul aan de Abdullahağa Caddesi. 

Bij het paleis zijn twee badpaviljoens gebouwd, één voor de mannen en één voor de vrouwen. Architect Sarkis Balyan hield de bouwstijl van het barokke paleis vrij sober, maar het interieur is weelderig. Naast uitbundige gouden kroonluchters zijn overal kleurrijke tapijten te zien. Nadat sultan Abdül Hamit in 1908 werd afgezet, verbleef hij de twee laatste jaren van zijn leven in dit paleis. Het is het grootste Ottomaanse Paleis op het Aziatische deel van Istanbul.

Istanbul wordt voor het eerst in de geschiedenisboeken vermeld als Byzantium. De ontstaansgeschiedenis is echter niet helemaal helder. Al is wel zeker dat de toenmalige bewoners bijvoorbeeld contact met de Oude Egyptenaren hebben gehad. 

Volgens een Griekse legende werd deze van oorsprong Griekse stad in 667 voor Christus gesticht door een groep Megariërs. Na hulp van het orakel van Delphi vinden zij onder leiding van Byzas de ideale plek en noemen het Byzantium. De locatie is op het Europese deel van het huidige Istanbul.

Vanwege de strategische ligging is de stad wisselend inzet van sterke groei en grote oorlogen. Zo is Byzantium lange tijd een welvarende Griekse stadstaat totdat ze door de Macedoniërs bruut wordt veroverd. Enkele eeuwen later wordt hetzelfde Macedonië verslagen door de Romeinen. En blijft Byzantium een belangrijke stad in het Romeinse Rijk. 

Maar het wordt ook de spil in een spel om de macht tussen de Romeinse rivalen Pescennius Niger en generaal Septimius Severus. Van 193 tot 195 na Christus belegeren ze de stad, die daarbij ernstig beschadigd raakt. Om daarna snel weer op te bloeien. Het bevolkingsaantal neemt weer toe en de handel zorgt voor rijkdom.

Uiteindelijk is het keizer Constantijn de Grote die Byzantium als hoofdstad van het Romeinse Rijk wil. Zeker door de bloeiende handel met het oosten is dit logisch. Vanaf 330 wordt de stad officieel Nova Roma genoemd. Al wordt hij bekend onder de naam Konstantinoupolis, wat Grieks is voor ‘stad van Constantijn’. Constantinopel is de nieuwe hoofdstad van het Rijk, hoewel Rome voorlopig haar politieke en economische privileges behoudt.

Door de dood van Theodosius I wordt, in 395 na Christus, het westelijke deel van het rijk afgescheiden van het oostelijke deel. Het oostelijke deel staat tegenwoordig bekend als het Byzantijnse Rijk, soms wordt het ook wel het Oost-Romeinse Rijk genoemd. Constantinopel blijft de levensader, in de Middeleeuwen is het één van de belangrijkste steden ter wereld.

De vierde kruistocht zorgt voor de grootste plundering in de geschiedenis van Istanbul. In 1204 nemen de kruisvaarders talloze schatten mee terug naar onder meer Venetië. Talloze cultuurschatten worden vernietigd of omgesmolten. De stad raakt in verval, sociaal en vooral cultureel. Er zijn talloze verhalen bekend over kunstenaars en intellectuelen die naar Europa (vooral het huidige Italië) reizen. En aldaar meehelpen de basis te leggen voor de Renaissance.

In 1453 veroveren de Turken onder leiding van sultan Mehmed II de stad. En wordt het prompt de hoofdstad van het Ottomaanse Rijk. Hierdoor bloeit de stad opnieuw op, met name door de handel. Al snel ontwikkelt de stad zich ook weer op cultureel gebied. Nieuwe moskeeën, als de beroemde Blauwe Moskee, verrijzen en vervallen Byzantijnse paleizen worden hersteld. 

Als kroon op het werk wordt het Topkapi-paleis gebouwd, de zetel van de Ottomaanse heersers. Zij gebruiken als eerste de naam Islambol, wat Grieks is voor ‘naar de stad’. Het duurt nog tot 1930 voordat Istanbul de officiële naam werd.

En dat terwijl Istanbul niet eens meer de hoofdstad van Turkije is. Sinds 1923 is dit het veel onbekendere Ankara. Het doet een stad met zoveel historie en huidige rijkdom geen recht. Gelukkig zien veel toeristen wel de rijkdom van deze wereldstad in. Net als veel wetenschappers, die nog steeds op talloze plekken aan het graven zijn. Het is een schrale troost voor een stad die zoveel invloed op de wereldgeschiedenis had.

Het voor- en najaar zijn de beste tijd om te gaan. Dit geldt zowel voor het klimaat als de drukte. Ook al wordt het in deze seizoenen snel drukker. Een alternatief is de winter, die vergelijkbaar is met de onze. Dan is het relatief rustig in de stad (en bij de publiekstrekkers). Ook is er dan, ondanks de lage temperaturen, redelijk vaak een zonnetje te zien.